Werk bieden op een plek waar gebarentaal de voertaal is

Interview met sociaal ondernemer Toine van Bijsterveldt, De Verbinding bv

Voor de 15.000 dove mensen in Nederland is het heel lastig om werk te vinden. Daardoor is de kans groter dat zij in een sociaal isolement terechtkomen. Hoe kun je dat voorkomen? Toine van Bijsterveldt, zelf vader van een dove zoon, ging op onderzoek uit en richtte speciaal voor doven een timmerfabriek op: De Verbinding bv in Groningen. “We bieden werk aan 25 mensen en hebben een wachtrij; veel mensen met een gehoorbeperking wil hier werken.”

“Dove mensen hebben een grote afstand tot de arbeidsmarkt”, vertelt Toine van Bijsterveldt. “Zeker als ze doof zijn geboren, omdat onderwijs volgen dan heel moeilijk is; ze kunnen vaak slecht of niet lezen en beheersen de Nederlandse taal amper. Door die onderwijsachterstand zijn hun arbeidskansen minimaal. De meeste doven zijn daardoor werkloos.” Toen zijn eigen dove zoon tiener was, ging Van Bijsterveldt daarom op zoek naar mogelijkheden om zelf zinvol werk voor hem te organiseren. “Je hebt pas een bedrijf als je klanten hebt en ik liep tegen Schipper Kozijnen aan. Zij zijn een van de grootste kozijnfabrikanten van Nederland en zochten in 2006 uitbreiding van hun kozijnenfabriek in Opmeer. Ik sprong daar meteen op in: waarom geen timmerfabriek met alleen dove medewerkers?”
Het jaar daarop werd De Verbinding bv opgericht met een eigen investering van Van Bijsterveldt en hulp van financiers zoals de Triodos Bank en START Foundation en de Vrienden van Effatha, een stichting die investeert in projecten die een structurele verbetering bieden voor de positie van doven en mensen met een communicatieve beperking. Doorslaggevend in het rondkrijgen van de financiering is volgens Van Bijsterveldt de constante stroom bestellingen van een grote klant als Schipper Kozijnen. “Dankzij die launching customer werd De Verbinding werkelijkheid.”

Stroeve samenwerking

Van Bijsterveldt werkt momenteel zo’n 60 tot 70 uur in de week om De Verbinding draaiende te houden. Een groot deel van zijn tijd wordt, tot zijn frustratie, ingenomen door UWV. “We hebben nooit aan de gemeente gevraagd om subsidie. We hebben daar zelfs nooit aangeklopt toen we met de timmerfabriek begonnen, al kwamen zij wel enthousiast kijken toen het een succes bleek. We kregen wel steun van de overheid via UWV omdat we hier werken met mensen met een auditieve beperking. Maar UWV begrijpt bijvoorbeeld niet dat een proefplaatsing van twee maanden voor iemand die doof is, en waarbij vaak sprake is van een mentale aandoening zoals autisme, onvoldoende is. Veel doven hebben bijvoorbeeld geen idee wat zwaartekracht is. Iedereen die hier wil werken, krijgt daarom een speciaal programma. Zo kijken we wat voor hen mogelijk is en bieden we ze een opleiding voor op de werkvloer. Uiteindelijk gaan twee van de drie mensen na zes maanden hier echt aan de slag. Maar UWV begrijpt niet dat dit hier nodig is. We regelen nu bijvoorbeeld zelf een jobcoach omdat UWV volhoudt dat zo’n coach maximaal drie jaar kan blijven.”
Van Bijsterveldt voelt zich vooral beperkt door de verschillende regels. “We zijn geen werkbegeleidingsplek, geen stichting en geen participatieplek en willen dat ook niet zijn. Maar de overheid kan alleen in die kaders denken. Voldoe je daar niet aan? Dan probeer je vast de boel te flessen. Het apparaat werkt helaas op wantrouwen. Wel hebben we nu een samenwerking met de gemeente Groningen om voor sommige medewerkers een loonkostensubsidie te krijgen.”

De crisis overleven

De timing van de oprichting van de timmerfabriek, net voor de financiële crisis, heeft volgens Van Bijsterveldt bovendien niet direct geholpen. “We zijn door de crisis op het randje van de dood geweest”, zegt de onbezoldigd statutair directeur van de timmerfabriek. “Van 17 medewerkers zijn we teruggegaan naar 10 medewerkers.” En dat deed niet alleen financieel pijn bij Van Bijsterveldt. “We zijn een social enterprise. Ons doel is genoeg geld verdienen om de salarissen te kunnen betalen, maar ook om de continuïteit van een werkplek te garanderen; we willen dat onze medewerkers hier kunnen blijven werken. En daarvoor heb je klanten nodig. Maar zelfs onze grootste klant, Schipper Kozijnen, had het moeilijk in die tijd.”

Gunfactor

Uiteindelijk bracht een nieuwe samenwerking met Ruiter Dakkappellen de nodige verlichting en sinds 2017 ziet de timmerfabriek weer een groei in het aantal klanten, medewerkers en producten en boekt het weer winst. “Aannemers willen kwaliteit, betrouwbaarheid en een goede prijs zien”, zegt Van Bijsterveldt. “Maar ze gunnen het ons ook. En we kunnen nu nog meer bieden: houten ramen, kozijnen, deuren, balustrades, houtskeletten voor de nieuwbouw, maar bijvoorbeeld ook aluminium ramen en schuifpuien.” Inmiddels is de timmerfabriek ook een erkend leerbedrijf: mbo 2 voor aluminium en mbo 3 voor hout.
Momenteel werken er 25 mensen bij De Verbinding, waarvan 16 mensen doof zijn. Daar zit niet de inmiddels 28-jarige zoon van Van Bijsterveldt bij. “We hebben het geprobeerd, maar hij vond het niet leuk. Wel willen we verder groeien in het aantal werkplekken voor dove mensen. Met 25 plekken in 2020.” Daarvoor is vooral een verdere groei van het aantal orders en klanten nodig, want over genoeg personeel hoeft de directeur zich geen zorgen te maken. “Dove mensen staan in de rij om te werken op een plek waar gebarentaal de voertaal is. Dit zie je bijna nergens anders.”

Meer informatie

www.deverbindingbv.nl

Interviewreeks sociaal ondernemers
Platform31 brengt in een interviewreeks in beeld welke voorbeelden van sociaal ondernemers in Nederland actief zijn en op welke wijze zij bijdragen aan maatschappelijke doelen. Welke doelen zijn dat? En met wie werken zij samen? En welke uitdagingen kennen ze?
De interviews zijn geselecteerd in samenspraak met het G40 stedennetwerk. Het betreft een selectie van ondernemers uit Eindhoven, Den Bosch en Groningen. Uitgangspunt voor de selectie is de vraag: ‘Waarom opereert dit initiatief niet landelijk?’ Met deze inspirerende voorbeelden hoopt Platform31 de beeldvorming rond sociaal ondernemerschap te verrijken.