Van een tijdperk van veranderingen naar een verandering van tijdperken
Met welke relevante ontwikkelingen kan het bestuur van de G32-steden de komende jaren rekening houden? De trendstudie die Platform31 in opdracht van het G32-Stedennetwerk uitvoerde, zet de belangrijkste ontwikkelingen en opgaven voor stad en regio op een rij. Het rapport Vergaand veranderen, slim verschillen, duurzaam verbinden biedt inhoudelijke handvatten waarop lokale politieke partijen hun keuzes kunnen baseren voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 én verder.
Een van de meest opvallende trends uit de studie: steden worden geconfronteerd met een verandering van tijdperken. De komende dertig jaar verandert er meer dan in de afgelopen driehonderd jaar. Steden bevinden zich op een kantelpunt. Oude kennis, wijsheden, vuistregels, vaardigheden en activa verliezen hun waarde en betekenis, zo blijkt uit de studie die Platform31 deed in de 38 steden die zijn aangesloten bij het G32-Stedennetwerk. Van een hiërarchische top-down samenleving gaan we naar een duurzame, bottom-up netwerkmaatschappij.
Innoveer en grijp kansen
Deze verandering van tijdperken leidt tot onzekerheid, maar biedt tegelijkertijd ruimte voor innovatie en kansen. Want steden die hierin meebewegen, stimuleren kleinschalige ontwikkelingen, omarmen nieuwe initiatieven en actoren en staan open voor een ander systeem en aanpak. Zonder dat ze daarbij vernieuwing-afremmende blokkades uit het oog verliezen, zoals belangengroepen die achterhaalde modellen verdedigen of beleid dat de noodzakelijke verandering uitstelt. Deze steden leren juist van experimenten en komen vanuit die route tot een nieuw handelingsperspectief.
Verklein tweedeling
Urgent wordt de trend die al is ingezet: de verschillen tussen stad en regio groeien meer dan ooit door uiteenlopende demografische en economische ontwikkelingen. Ruimtelijk zien we de tendens dat burgers het liefst met gelijkgestemden willen wonen. Ook ontstaat er tweedeling op de arbeidsmarkt en zijn er aanzienlijke gezondheidsverschillen tussen groepen stedelingen. Beide ontwikkelingen leiden tot meer perspectiefongelijkheid. Ook in de stad zelf dreigen de scheidslijnen zich te verdiepen en is het aan het bestuur om een goede balans in de stad te bewaken.
Kies richting
Naast een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen presenteert de studie vijf samenhangende opgaven waarop bestuurders hun keuzes kunnen baseren. Platform31 adviseert steden ook in de politieke programma’s en nieuwe collegeprogramma’s een duidelijke richting te kiezen. Met een leidend motto kunnen zij zorgen voor een verbindende stad waarin bevordering van zelfredzaamheid en zelforganisatie van burgers centraal staan: ga van ‘complete stad’ naar ‘complete regio’ of maak scherpe keuzes waarmee de stad zich bewust onderscheidt van andere steden en regio’s.
Trends in stad en regio
- Demografische trends: de bevolking vergrijst aanzienlijk en wordt etnisch meer divers
De 100-plussers is de snelst groeiende leeftijdsgroep is en er is meer diversiteit in de herkomst van migranten, die zich in de steden vestigen. Dit vraagt om andere woonvormen. - Economische trend: de economische structuur wijzigt sterker en sneller
De economische kansen liggen op het terrein van persoonlijke dienstverlening, nieuwe vormen van zorg en sociaal ondernemerschap en vooral in de transitie naar een meer duurzame economie en samenleving. - Sociale trend: met méér integraal beleid en méér samenhang integreren
Veranderingen moet de eigen kracht en zelfredzaamheid van de hulpbehoevende inwoners versterken. - Ruimtelijke trend: de verschillen tussen de steden en regio’s nemen toe, evenals de verschillen binnen steden
Welke woningen moeten we waar bouwen in de toekomst? - Technologische trend: fysieke, digitale en biologische werelden komen samen
De fysieke wereld wordt één groot communicatiesysteem die zorgt voor een koppeling tussen digitale diensten en producten. Wie beheert dat systeem, wie beschikt over de data en wie heeft toegang tot de data? Ook vraagstukken rond privacy en identiteitsfraude vragen publieke aandacht. - Duurzame trend: transitie naar een duurzame economie en samenleving
Er zijn drie fundamentele transities nodig: een energietransitie (om het gebruik van fossiele brandstoffen tot bijna nul te reduceren), de transitie naar een meer circulaire economie (om de uitputting van grondstoffen en de uitstoot van reststoffen te verminderen) en een gedeeltelijke eiwittransitie (minder roodvlees en zuivel produceren en consumeren). - Veiligheidstrend: ondermijning van de sociale zekerheid en cybercriminaliteit nemen toe, cybersecurity blijft achter
‘Normaal werken” loont niet meer en leidt tot omkoping, intimidatie en geweld. - Bestuurlijke trend: het lokale bestuur moet steeds meer regionaal samenwerken
In een regio komen de beleidsterreinen economie, bereikbaarheid, wonen, winkelen, recreëren, arbeidsmarkt, onderwijs, re-integratie, zorg en welzijn samen. In een stedelijke regio en een ‘daily urban system’ hangen economische relaties, de diensten- en sociale infrastructuur en de ruimtelijke verbindingen samen. De Nederlandse bestuurlijke structuur sluit hier nog in onvoldoende mate bij aan.
Lees de trendstudie Vergaand veranderen, slim verschillen, duurzaam verbinden.